Zwangerschapskalender

Zwangerschapskalender: jouw zwangerschap van week tot week

Als je zwanger bent is het natuurlijk allemaal heel spannend. Zeker als je voor de eerste keer zwanger bent, dan wil je graag weten wat er in je buik groeit, hoe snel groeit een baby eigenlijk in je buik en hoe ontwikkelt je baby zich van week tot week?

Eerste, tweede en derde trimester

“Ik ben nu 17 weken zwanger, wat gebeurt er in deze week in mijn buik? Wat ontwikkelt mijn baby deze week?” Het is leuk om dit bij te houden en om er iets over te lezen. Op deze pagina vind je de zwangerschapskalender waarin wij in ieder trimester, van week tot week, de ontwikkelingen en weetjes voor je op een rij hebben gezet.

Het eerste trimester (1 – 13 weken)

Je bent nog niet zwanger, maar een zwangerschap wordt berekend vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie. Je krijgt dus eigenlijk de eerste 2 weken “cadeau”.
Vanaf dag 1 wordt het hormoon FSH (Follikel Stimulerend Hormoon) aangemaakt, dit zorgt ervoor dat de eicel waaruit je kindje gaat groeien rijpt, zodat het klaar is voor bevruchting.
Mocht je zwanger willen worden, probeer dan al een zo gezond mogelijke levensstijl aan te houden, dat wil zeggen: gevarieerd en gezond eten en alcohol laten staan. Als je rookt, is dit hét moment om daarmee te gaan stoppen. Zo bereidt je je lichaam optimaal voor op een komende zwangerschap.

Het is ook goed om al met het slikken van foliumzuur (400microgram per dag) te beginnen. Dit slik je tot je 10 weken zwanger bent. Foliumzuur is belangrijk voor de ontwikkeling van het ruggenmerg en de hersenen van je ongeboren kindje.

Mocht je medicatie slikken in het dagelijks leven, overleg dan met je huisarts welke je mag blijven slikken en/of je moet stoppen of veranderen van medicatie. Doe dit ook het liefst voordat je zwanger wilt worden, maar in ieder geval meteen zodra je weet dat je zwanger bent.

Het bevruchte eitje gaat zich deze week innestelen in je baarmoeder.
Doordat de zaadcel en eicel zich samen hebben gesmolten, staat alles al vast: een jongen of meisje, kleur haar en kleur ogen, het karakter…
En dit allemaal zonder dat je dat zelf al door hebt!

Er kan helaas wel van alles nog misgaan. Als de innesteling niet goed verloopt of het samensmelten van de cellen gaat niet goed, dan stoot het lichaam de cellen af. Je hebt dan een iets zwaardere menstruatie en merkt daardoor ook vaak niet dat het mis is gegaan.

Deze week merk je waarschijnlijk als je normaal een regelmatige cyclus hebt, dat je niet ongesteld bent geworden. Je kan vanaf nu een zwangerschapstest doen. Sommige vrouwen voelen het zelf al aan, je borsten kunnen bijvoorbeeld groter en meer gespannen aanvoelen.

Deze week begint de ontwikkeling van de placenta, die zich gaat innestelen in je baarmoeder. De placenta is erg belangrijk voor je kindje. Via de navelstreng worden bloed, voedingsstoffen en verschillende antistoffen van de placenta naar je kindje vervoerd, die het nodig heeft om te groeien en ontwikkelen. Ook maakt de placenta hormonen aan, zoals oestrogeen en progesteron.
Oestrogeen is belangrijk voor de groei van de baarmoeder, ontwikkeling van de bloedvaten en de groei van de melkklieren in je borsten. Progesteron is een hormoon dat je kindje nodig heeft om andere hormonen ervan te kunnen maken en zorgt ervoor dat je baarmoeder niet gaat samentrekken.

Zelf kan je ook bijdragen aan de ontwikkeling van een “gezonde” placenta: eet zo gezond en gevarieerd mogelijk, laat alcohol staan en rook liever niet.

Als je nog geen foliumzuur slikt, is het belangrijk hier meteen mee te starten zodra je merkt dat je zwanger bent. Geadviseerd wordt om vanaf ongeveer 4 weken voor mogelijke bevruchting tot de 10e week zwangerschap dagelijks 400 microgram foliumzuur te slikken. Foliumzuur is belangrijk voor de ontwikkeling van het ruggenmerg en de hersenen van je kindje. Ook verkleint het de kans op een hazenlip, open gehemelte en een open ruggetje.

Vanaf het moment dat je weet dat je zwanger bent, is het verstandig om geen kattenbak meer schoon te maken. In ontlasting van katten zit een parasiet die toxoplasmose kan veroorzaken bij jou. Dit is een infectie waarvan je ongeboren kind ernstige afwijkingen kan oplopen. In rauw vlees en rode vleeswaren zoals filet americain en rosbief kan deze parasiet ook zitten, dus laat dit ook staan tot na je zwangerschap. Rauwmelkse kazen bevatten de listeria bacterie, deze is ook gevaarlijk voor je ongeboren kind, dus laat dit ook even staan. Je herkend deze producten aan het opschrift “au lait cru”.

Je kindje is deze week ongeveer 1cm, maar weegt nog steeds 0 gram.
Hij of zij gaat al een beetje op een kindje lijken: kleine armpjes en beentjes zijn zichtbaar en zelfs de handjes en voetjes beginnen te ontwikkelen, al lijken ze nog op zwemvliezen!

De vorming van de organen wordt deze week afgerond. Het hartje groeit en ontwikkeld hard en klopt zo’n 140-160 keer per minuut. Ook de longen groeien verder.

Voor jezelf is het belangrijk om gezond te eten en te leven, dus genoeg beweging, niet op dieet gaan en pas op met in de zon zitten. Je huid kan anders reageren op de zon nu je zwanger bent. Ook de sauna wordt tot de 12e week van de zwangerschap afgeraden, de snelle wisseling tussen hoge en lage temperatuur kan nadelige invloed hebben op de ontwikkeling van je kindje.

Wist je dat elk mens een staartje heeft gedurende de eerst 12 weken? In deze weken groeit je kindje zo dat het staartje verdwijnt…

Tip: probeer elke week een foto van jezelf met je buik te maken, dan zie je de groei van jezelf en je kindje en heb je een leuk aandenken voor later…

Deze week is een belangrijke week voor je kindje: de hersenen en ruggenmerg beginnen met de ontwikkeling. De ontwikkeling van het spijsverteringskanaal gaat verder en ook de ogen beginnen met de ontwikkeling. De armpjes en beentjes groeien verder uit en de aanleg van het geslachtsdeel is begonnen. Vanaf deze week klopt ook het hartje! Dit klopt wel snel, tot 160 keer per minuut. Ook begint de vorming van het zenuwstelsel.

Voor jezelf is het belangrijk om extra vitamine D te nemen tijdens je zwangerschap. Geadviseerd wordt om dagelijks 10 microgram vitamine D te nemen. Dit zorgt voor extra opname van calcium, wat nodig is voor de botopbouw en de aanleg van de tanden van je kindje.

Als je met chemische stoffen of röntgenstraling werkt, moet je wel oppassen. Deze stoffen en straling kunnen schadelijk zijn voor je ongeboren kindje.

Zodra je zwanger bent, kan je merken dat je stoelgang wat moeilijker gaat dan normaal. Je darmen werken anders door de hormonen en je darmen krijgen minder ruimte door de plaats die je kindje in gaat nemen. Zorg ervoor dat je genoeg vocht opneemt, zoals water, soep, vruchtensap, zuivelproducten. Eet voldoende vezels en sla het ontbijt zeker niet over. Beweeg genoeg en probeer stress te vermijden.

Deze week mag je de verloskundige bellen voor een eerste afspraak!

De vorming van de organen wordt deze week afgerond. Het hartje groeit en ontwikkeld hard en klopt zo’n 140-160 keer per minuut. Ook de longen groeien verder.

Wist je dat elk mens een staartje heeft gedurende de eerst 12 weken? In deze weken groeit je kindje zo dat het staartje verdwijnt…

Tip: probeer elke week een foto van jezelf met je buik te maken, dan zie je de groei van jezelf en je kindje en heb je een leuk aandenken voor later…

Je kindje is ongeveer 2 centimeter, maar nog steeds gewichtloos. Vanaf deze week gaat hij kleine bewegingen maken, al is het met hele kleine schokjes. Je zal dit dus ook nog niet voelen.

De aanleg en ontwikkeling van je kindje gaat deze week onveranderd door. Zijn hoofdje is nog steeds erg groot in vergelijking met de afmeting van zijn lijfje, al krijgt hij wel al de juiste vorm. Je kindje heeft al oogjes en de basis voor de melktandjes worden al in de kaken aangelegd. Ook worden de geslachtsorganen verder ontwikkeld, bij de jongetjes beginnen de testikels met groeien en bij de meisjes wordt deze week de aanleg gestart van het voortplantingssysteem.
Je kindje wordt nu een herkenbaar mensje, het skelet is aanwezig en kraakbeen gaat langzaam over in bot. De organen die aangelegd zijn, gaan vanaf deze week werken. Het hart is zover af dat het bloed kan rondpompen en de hersenen kunnen die signalen al afgeven dat dit ook daadwerkelijk gaat gebeuren.

Jijzelf kan wat last krijgen van buikpijn, dit hoeft niks ernstigs te betekenen. Je baarmoeder gaat oprekken en dit kan wat pijn veroorzaken. Ook ligt je blaas tegen de baarmoeder aan, als je een volle blaas hebt kan deze een drukkend gevoel geven in je onderbuik. Je darmen kunnen ook opspelen tijdens de zwangerschap wat een naar gevoel kan geven. Bij twijfel kan je natuurlijk altijd je huisarts of verloskundige raadplegen!

Rond deze week heb je ook je eerste controle bij de verloskundige, spannend! Tot 24 weken zwangerschap heb je elke 4 weken een afspraak, tenzij er bijzonderheden zijn met jou of je kindje in de gezondheid of bij een meerlingzwangerschap. Dan ga je voor controle naar de gynaecoloog.

De verloskundige houdt een kennismakingsgesprek waarbij ze vraagt naar je gezondheid, eventuele eerdere zwangerschappen, de gezondheid van jullie naaste familie en je leefomstandigheden. Zij bepaalt ook de uitgerekende datum. Vaak wordt er ook bloed geprikt om je ijzergehalte in het bloed te bepalen, of je eventuele (geslachts)ziektes onder de leden hebt en je bloedgroep.

Als laatste krijg je folders en voorlichting over mogelijke onderzoeken in de zwangerschap, voornamelijk om bijvoorbeeld aangeboren afwijkingen of erfelijke aandoeningen op te sporen. Indien nodig en gewenst geeft de verloskundige je de benodigde verwijsformulieren mee.

Je baby is nu ongeveer 3 centimeter en weegt ongeveer 2 gram.
Zijn gezicht lijkt nu al op een echt gezicht, met een klein neusje, mondje, lipjes en tong. Het gehemelte wordt aangemaakt. In de hersenen wordt het hersenvlies aangelegd.

Deze week wordt de laatste hand gelegd aan de ontwikkeling van de spieren van je kindje, waardoor hij ook steeds beweeglijker wordt, al zijn dat echt reflexen. De gewrichten zoals de heupen, elle bogen en schouders vormen zich deze week. De zwemvliezen tussen de vingers en teentjes verdwijnen ook langzaam aan, waardoor ze al op onze handen en voeten gaan lijken.

Zelf kun je je heel goed voelen en vol euforie zitten, maar je kan ook behoorlijk last van zwangerschapskwalen hebben. Dit speelt vaak een rol in wanneer je in je omgeving gaat vertellen dat jullie zwanger zijn.
Als je je erg beroerd voelt, is het soms fijn om iedereen al te vertellen over je zwangerschap, dan kunnen ze met je meeleven en begrip tonen voor je situatie. Ook je werkgever kan dan vast je zwangerschapsverlof gaan plannen en natuurlijk meeleven en eventueel aanpassingen in je werk invoeren.

Mensen wachten vaak met vertellen tot ze de eerste echo gehad hebben, meestal na 10-12 weken, omdat dan de kans op een miskraam beduidend kleiner is.

Je bent op ongeveer een kwart van je zwangerschap! Je kindje groeit hard: hij is nu ongeveer 4,5 centimeter en alweer 5 gram. Deze week is hij compleet, een mini mensje met alles erop en eraan! Hij moet nu alleen nog goed gaan groeien!

Je kan nu nog niet zien aan je kindje of het een jongetje of een meisje is. Dit kan al wel via een vruchtwater punctie. Hiermee kun je ook eventueel aangeboren afwijkingen opsporen. Als er in je familie aangeboren afwijkingen voorkomen, kan je overwegen deze test te laten doen. Laat je door je verloskundige goed informeren over de voor en nadelen van deze test!

Rond deze week is de hoeveelheid van het zwangerschapshormoon op zijn hoogst, dat is de reden dat je jezelf flink misselijk in de ochtend kan voelen. Begin de dag met een glas lauw water of bijvoorbeeld een crackertje, dit kan de misselijkheid wat laten afnemen. Probeer steeds kleine porties, verspreidt over meerdere keren per dag, te eten en zorg dat je voldoende vocht binnen krijgt.

Ondanks dat je je flink vermoeid kan voelen, is het toch goed om te blijven bewegen. Als je voor je zwangerschap al sportte, kan je dit blijven doen zolang je je goed voelt. Als je weinig sportte, kijk dan in je omgeving eens of er speciale activiteiten zijn voor zwangeren, zoals zwangerschapszwemmen, yoga, gymmen, enz. Buiten dat het goed voor je lijf is om in beweging te zijn, is het ook gezellig om met andere aanstaande moeders ervaringen uit te wisselen en contact te hebben.

Als je nog geen kraamzorg hebt geregeld, is het verstandig dit rond deze week aan te vragen, zodat je verzekerd bent van kraamzorg door de organisatie van jouw keuze! De kraamverzorgende kan assistentie verlenen bij je (thuis)bevalling en verzorgt jou en je kindje gedurende 7 a 8 dagen na de bevalling. Zij doet, afhankelijk van de uren zorg, ook lichte huishoudelijke taken.

Zolang het kraambureau van jouw keuze een contract heeft bij jouw zorgverzekeraar, ben je verzekerd voor de zorg die je krijgt. Wil je dit zeker weten, kan je natuurlijk altijd contact opnemen met het kraambureau van je keuze om dit na te vragen.
Geef je zwangerschap ook door aan je zorgverzekeraar, zodat ze je (indien je er recht op hebt) tijdig een kraampakket kunnen toesturen.

Je kindje is nu ongeveer 5,5 centimeter en 10 gram. Je kindje groeit deze week heel snel, hij verdubbelt in gewicht en wordt ineens een centimeter langer. Deze snelle groei gaat door tot ongeveer de 16e week, daarna gaat het wat minder snel.

Het skelet van je kindje is nu helemaal af, al zijn de botten nog niet erg hard, dit gaat de komende weken verder ontwikkelen. Je kindje bestaat nu voor de helft uit hoofd, de andere helft is lijf. De verhouding klopt dus nog niet helemaal. In de baarmoeder heeft hij nog heerlijk de ruimte, hij kan vrij rond dobberen waarvan jij nog niks zult voelen.

Jijzelf kan merken dat je er soms met je hoofd niet helemaal bij bent…. Autosleutels die je kwijt bent, afspraken die je vergeet… Je bent met je hoofd bij je kleintje, bij wat voor bijzonders er gebeurt en wat je er allemaal voor wilt regelen. Volkomen normaal en voor veel moeders heel herkenbaar! Neem op tijd je rust, ga wat vroeger naar bed en doe, als het mogelijk is, een middagdutje. Je voelt je dan vaak net wat beter en kan meer genieten van je zwangerschap!

Doordat je kindje groeit, kan je soms een stekende pijn aan de zijkant en in de buurt van je liezen ervaren. Je baarmoeder groeit en wordt zwaarder, waardoor je banden waaraan je baarmoeder vast zit uitrekken. Deze pijn noemen ze bandenpijn. Dit kan de hele zwangerschap aanhouden en kan je alleen beperken door onverwachte bewegingen te vermijden.

Je kindje is nu ongeveer 6,5 centimeter en 20 gram. Het hartje van je kindje gaat nog steeds razendsnel, zo’n 140-160 slagen per minuut. Bij ons volwassenen ligt dit rond de 50 slagen per minuut, even ter vergelijking….

Je kindje heeft nu zijn ogen en oren op de goede plek in zijn hoofdje gekregen, de reuk- en gehoor organen zijn zich aan het ontwikkelen en hij kan inmiddels duimen, gapen en vruchtwater inslikken. Hij heeft inmiddels piepkleine nageltjes aan zijn vingers en teentjes. Ook kan hij met zijn handjes al iets vastpakken, zoals zijn eigen navelstreng. Dat is dan ook leuk speelgoed om zich mee te vermaken. De bewegingen die je kindje gaat maken worden steeds krachtiger, omdat de spieren ook steeds meer ontwikkeld zijn.

Vanaf deze week is ook de placenta volledig ontwikkeld. Alles wat je eet, drinkt en inademt gaat via de placenta naar je kindje. Nu je dit weet, begrijp je ook vast waarom het eenduidige advies luidt om (zeker tijdens je zwangerschap) niet te roken, geen alcohol te nuttigen en gezond te eten.

Rond deze week krijg je ook je eerste echo, de eerste kans om je kindje eens te bekijken. Vaak is het dan pas echt tastbaar en meer voorstelbaar voor aanstaande ouders! Tijdens deze echo wordt gekeken of het hartje klopt, hoe lang je precies zwanger bent en hoe groot je kindje op dat moment is. Ook kunnen ze bij deze echo zien of het eventueel een meerling is.

Zelf kan je nu merken dat de misselijkheid in de ochtend misschien al wat aan het afnemen is en dat je wat minder moe bent. Ook je eetlust zal waarschijnlijk weer wat toenemen.

Als je je familie nog niet verteld hebt over je zwangerschap is het nu misschien het juiste moment om hen mee te laten delen in jullie geluk!

Je kindje is nu ongeveer 30 gram en 6,5 centimeter.
Zijn staartje is helemaal weg. Op de echo zijn zijn armen, beentjes en ribbetjes al goed te zien. Ook zie je dan dat hij in een ruime hoeveelheid vruchtwater zwemt. Dit is zijn veilige plaats, wat hem beschermt tegen vallen en stoten.

Deze week ontwikkelen de stembanden van je kindje zich in het strottenhoofd en ook de melktandjes zijn nu aanwezig in het tandvlees. Ook de vingertjes zijn nu voorzien van hun eigen identiteit: vanaf deze week hebben baby’s hun eigen vingerafdruk!

Je bent in de 2e termijn van je zwangerschap gekomen, de termijn waarin de meeste vrouwen zich goed voelen en dit ook uitstralen. Je zal nu waarschijnlijk al een beginnend buikje krijgen, al zijn er ook vrouwen die hun broek of rok al even terug hebben moeten inwisselen voor zwangerschapskleding. Draag geen te strakke kleding, kies voor goed zittende zwangerschapskleding waarin jij je mooi en lekker voelt, je bent zwanger en dit mag gezien worden!

Verzorg jezelf goed, je lijf heeft het nodig. Neem op zijn tijd een ontspannend bad, dat werkt rustgevend. Maak het bad niet te heet, je hebt daardoor kans op lage bloeddruk en daar kan je naar van worden. Smeer je lekker in met een lotion of bodymilk, daar blijft je huid soepel van.

Hoewel het eerste, wat onzekere, trimester erop zit, kan je jezelf toch nog steeds onzeker voelen en wat bezorgd zijn. Veel aanstaande moeders herkennen dit en houden dit gevoel in meer of mindere mate tijdens de gehele zwangerschap. Spreek je onzekere gevoel uit tegen bijvoorbeeld de verloskundige, zij kunnen je begeleiden en steun geven.

Het tweede trimester (14 – 27 weken)

Je kindje weegt nu ongeveer 60 gram en is 8 centimeter groot. Hij kan nu zijn vuistjes ballen en gekke gezichtjes trekken. Hij kan fronsen en de hik krijgen. Je kindje zijn nek is nu zo goed gegroeid dat het kinnetje niet meer tegen de borst rust en het neusje is nu helemaal gevormd. Zijn lichaampje wordt vanaf deze week bedekt met nesthaartjes, dit noemen ze Laguno.

De placenta is nu helemaal klaar met groeien en functioneert optimaal. Er worden naast zuurstof en bloed ook eiwitten, mineralen en vetten aan je kindje gegeven. De afvalstoffen voert de navelstreng af en worden verwerkt door de placenta.

De veranderingen in je lijf gaan verder. Je buik gaat nu vaak echt groeien en wordt steeds meer zichtbaar, je borsten worden groter en zwaarder, dus je kleding en lingerie zal niet goed meer passen. In winkels en webshops is tegenwoordig erg leuke zwangerschapskleding en lingerie te koop.

Sommige vrouwen zullen een zwangerschapsstreep gaan zien, dat is een lijn die loopt van je schaambeen tot je navel. Ook je tepelhof wordt donkerder en groter. Sommige vrouwen kunnen striae (zwangerschapsstrepen/striemen) ontwikkelen, dit zijn strepen op de huid die komen omdat je huid sneller groeit (uitrekt) dan je huid aankan. Voorkomen kan je het niet helemaal, je kan het eventueel wel beperken door goed je huid in te smeren met een bodylotion.

Ook kun je al eens na gaan denken over de uitzet die je nodig hebt voor je toekomstige kleintje. Wil je alles nieuw, dan zal je vaak tijdig meubels en/of een kinderwagen moeten bestellen in verband met levertijden. Je kan natuurlijk ook kiezen voor gebruikte spulletjes, let er wel op dat het aan de eisen van nu voldoet in verband met veiligheid.

Je kindje weegt nu ongeveer 90 gram en is 11 centimeter.
Het hoofdje van je kindje is nu ongeveer 3 centimeter doorsnee.

Als je zwanger bent en al eerder zwanger geweest bent, heb je kans dat je nu je kindje al kan voelen. Je herkent het gevoel van “bubbeltjes” in je buik. Wees niet bezorgd als je je kindje nog niet voelt, de meeste vrouwen voelen hun kindje pas rond de 20e week voor het eerst, het is nu nog erg vroeg!

Het zenuwstelsel van je kindje blijft zich uitbreiden, waardoor hij steeds meer bewegingen gaat maken. Hij kan nu zijn armpjes en beentjes buigen en ook de gewrichten als pols en enkels kunnen nu bewegen. Ook kunnen zijn oogjes, ook al zijn ze nog dicht, licht en donker waarnemen.

Je placenta, vruchtwater en baby samen wegen nu ongeveer 200 gram. Als je plat op je rug ligt, kan je soms zelf je baarmoeder voelen. Net boven je schaambot voel je een bolletje uitsteken, dit is het huisje van je kindje!

Als je een zwangerschapscursus wilt gaan volgen, is het nu het moment om je hiervoor in te schrijven. Het is gezellig om mensen te ontmoeten die dezelfde ervaringen als jullie doormaken. Bij de meeste cursussen wordt het hele proces rondom de bevalling goed uitgelegd, waardoor je goed voorbereidt aan deze taak kan beginnen. Sommige zorgverzekeraars vergoeden (een deel) van de cursus, informeer hier gerust naar bij je eigen verzekering!

Je kindje weegt ongeveer 120 gram bij een lengte van 15 centimeter.

Hij is nu heel actief door je baarmoeder aan het duikelen en komt wat meer in verhouding. Zijn beentjes zijn al wat langer dan zijn armpjes en doordat het hoofdje nu rechter bovenop het lijfje staat, heeft hij al meer de vorm van hoe een baby is bij de geboorte.
Het huidje van je kindje wordt voorzien van een laagje huidsmeer. Dit is een wit “waslaagje”. Huidsmeer is een echte beschermlaag voor je kindje. Zijn velletje is nog erg dun en teer en wordt op deze manier beschermt tijdens de lange tijd dat hij nog in het vruchtwater blijft zitten.

Vanaf deze week kan je baby jou ook horen, zijn gehoor is nu voldoende ontwikkeld! Praat dus gerust tegen je kindje, luister muziek en laat je partner ook met hem praten. Hoe vaker jullie dit doen, hoe meer herkenning je kindje straks na de geboorte heeft!

Jijzelf gaat regelmatig, elke 4 weken, op controle bij de verloskundige. Als je vragen hebt, schrijf deze dan op. Door de spanning en je hormonen kan je wat vergeetachtiger zijn en ze op het moment zelf vergeten zijn. Tijdens de controle die rond deze week plaats vind, zal de verloskundige het hebben over de aanstaande 20 weken echo. Deze wordt dan gemaakt, omdat je dan op de helft van je zwangerschap bent. Sommige verloskundige praktijken kunnen deze echo zelf maken, bij andere praktijken wordt je doorverwezen naar het ziekenhuis voor deze echo.

Deze week is je kindje alweer ongeveer 18 centimeter en weegt hij 150 gram.
De longen en luchtpijp zijn volledig aangelegd, maar moeten nog groeien en rijpen voordat ze het leven buiten de baarmoeder aan kunnen. Je kindje oefent met “ademen” door vruchtwater in te nemen en met kracht eruit te persen. Zijn borstkasje gaat dan op en neer. Zo worden de longetjes ook steeds verder ontwikkeld.

Vanaf deze week gaat je baby ook een vetlaagje opbouwen. Elke maand komt er wat bij zodat hij bij de geboorte ongeveer 2 kilo vetlaag bij zich draagt om zich een beetje te kunnen beschermen tegen de kou na de geboorte.
De navelstreng is inmiddels geen dun draadje meer, maar een flinke streng die dikker en steviger is. Dit komt omdat er meer voedingsstoffen en zuurstof door moeten om je kindje goed te laten groeien. Ook moet hij meer afvalstoffen afvoeren doordat je kindje groter wordt.
Het hartje werkt ook al hard, het pompt per dag zo’n 24 liter bloed door het lijfje van je kindje.

Jouw lichaam is zich continu aan het aanpassen aan de zwangerschap. Je zal merken dat je temperatuur verder in de zwangerschap wat hoger wordt, tot een graad hoger zelfs. Hierdoor heb je het toch snel (te) warm.
Je maag werkt langzamer waardoor je minder trek hebt, je hart klopt sneller omdat het meer bloed moet rond pompen.

Vergeet je ook niet om je gevoelens en gedachten met je partner te delen? Voor een partner kan de zwangerschap iets heel ontastbaars zijn. Laat weten hoe je je voelt, wat je wilt en wat je juist niet wilt. Zo betrek je je partner erbij en kunnen jullie samen vaak nog meer naar elkaar en het moment van de komst van jullie kleintje toe groeien! Misschien is het ook leuk om naast wekelijkse foto’s van je buik ook foto’s met je partner samen in je zwangerschap te (laten) maken.

Je kindje is nu 200 gram en ongeveer 20 centimeter.
De oortjes van je baby gaan nu steeds beter werken en hij gaat geluidjes herkennen, zoals je hartslag en je stem.
De oogjes van je baby staan nog ver uit elkaar, maar je baby oefent er al echt mee, ook al zijn ze nog dicht. Hij beweegt ze van boven naar beneden en hij kan al scheel kijken. Hierdoor worden de oogspieren steeds geoefend.

Je baby heeft nog alle ruimte in je buik om te bewegen, al worden zijn bewegingen wel steeds krachtiger. Hierdoor kan je soms een “bubbeltje” of “luchtbelletje” voelen in je buik. Dit zijn de eerste bewegingen die je voelt!

Je baarmoeder heeft nu ongeveer de afmeting van een meloen, dus je zal merken dat op je buik slapen steeds lastiger wordt. Je moet dus een andere houding gaan vinden die prettig is. Als je op je rug ligt, kan je je naar gaan voelen, de voorkeur is dan ook om op je zij te gaan slapen. Dan blijft de doorbloeding optimaal voor jou en je kind.

Je hebt door de zwangerschap een verhoogde kans op blaasontsteking. Doordat je baarmoeder op je blaas drukt, kan je blaas zich soms niet optimaal legen. Hierdoor is er kans dat er urine achter blijft, die blaasontsteking veroorzaakt. Een blaasontsteking herken je aan een zeurende pijn in je onderbuik, branderig gevoel tijdens het plassen, donkere urine en/of voortdurende aandrang om te plassen. Herken je een of meerdere klachten? Ga dan even langs je huisarts!

Je kindje is nu ongeveer 22 centimeter en weegt ongeveer 250 gram. Deze week wordt de aanleg gestart voor het volwassen gebit, ook al heeft je kleintje nog geen echte tanden. In het darmkanaal worden nu al maagsappen gemaakt. Deze verwerken het vruchtwater en voeren het af naar de niertjes. De nieren filteren het en scheiden het weer uit in het vruchtwater. Door dit proces oefent je kindje het verteringsproces: nu vruchtwater, later melk en nog later voedsel.
De botten van je kindje zijn nog heel soepel en kunnen nog buigen. Hierdoor is je kindje erg lenig en kan je soms zien op een echo dat hij zijn voetjes in zijn mondje kan steken. Later worden de botten steeds harder en zal de lenigheid wat afnemen.
De Laguno haartjes (donshaartjes) die niet vermengd zijn met huidsmeer zullen gaan uitvallen en daarvoor in de plaats komen haartjes waarmee hij geboren gaat worden.

Jijzelf hebt nu een grote kans dat je je kindje gaat voelen, in het begin als een soort “bubbeltjes” in je buik, later met meer krachtige bewegingen. Een bijzonder moment!

Soms kun je jezelf ineens wat duizelig voelen en licht in je hoofd. Je kan dan ijzertekort hebben in je bloed.( ze noemen het ook wel een laag Hb gehalte) Je hebt ijzer in je bloed nodig om de placente goed te laten groeien en voor de ongeboren kindje, maar ook om zuurstof vanuit je longen naar je organen te vervoeren. Als je ijzer tekort hebt, kun je tijdelijk te weinig zuurstof in je organen krijgen, waardoor je je zo naar voelt. Als je veel last van duizeligheid hebt dan is het verstandig om contact op te nemen met je verloskundige of huisarts. Via je voeding kan je zelf wat extra ijzer binnen krijgen, bijvoorbeeld door extra eieren, noten, sla, bruin brood, (appel)stroop, andijvie en peulvruchten te eten.

Een andere bekende, veel voorkomende zwangerschapskwaal is het opkomen van brandend maagzuur. Het wordt veroorzaakt doordat maagsappen zich vermengen met voedsel wat dan terug geduwd wordt in de slokdarm. Als je hier last van hebt, probeer dan niet vlak voor het slapengaan wat te eten, doordat je gaat liggen drukt je baarmoeder tegen je maag en komt het maagzuur omhoog. Eet liever kleine porties per keer verspreidt over de dag. Het eten van gefrituurd voedsel of erg pittig/gekruid voedsel kan zuurbranden versterken. Als je er toch ineens last van krijgt, neem dan liever geen maagzuurremmers. Deze bevatten stoffen die niet goed zijn voor je ongeboren kindje. Drink liever een glas melk of iets anders neutraliserend.

Je kindje is nu ongeveer 320 gram en 25 centimeter lang, de helft van zijn uiteindelijke lengte en jij bent op de helft van je zwangerschap!

Deze week groeien de beentjes van je kindje in de goede verhouding tot zijn lichaam. De longen ontwikkelen zich verder en de spierontwikkeling gaat ook door. Hij kan zich nu inmiddels af en toe flink uitrekken. Als je je kindje voelt bewegen, zal je merken dat hij het ene moment drukker is als het andere, je kindje slaapt ook al in je baarmoeder! De meeste ongeboren kindjes zijn overdag heerlijk rustig, ze worden dan in slaap gewiegd door het lopen en de bezigheden van jou. ’s Avonds als jij tot rust komt en lekker op de bank zit met je voeten omhoog, denkt hij: wat een rust….even laten weten dat ik er nog ben! Je zult dan merken dat hij drukker wordt en dat je hem meer voelt bewegen. Zo ontwikkelt je kindje al in je baarmoeder een slaap-waak ritme. Na de geboorte zal je dit ritme vast nog wel een keer herkennen.

Je krijgt rond deze week de 20 weken echo. Dit is een belangrijke mijlpijl, zo op de helft van je zwangerschap. Bij deze echo wordt natuurlijk gevraagd hoe jij je voelt. Bij je kindje gaan ze kijken naar de groei, het hartje, de longetjes, nieren, blaas, ruggetje en het hoofdje. Ook kunnen ze bij deze echo vaak goed zien of het een jongetje of meisje wordt. Van te voren wordt gevraagd of je dit wilt weten, je mag dit ook altijd zelf al aangeven.
Gemiddeld ben je nu 4,5 kilo gegroeid. Let wel: dit is een gemiddelde. Als je veel vocht vast houdt zal je zwaarder zijn en als je erg ziek geweest bent zal het minder zijn. Vanaf nu zal er per week gemiddeld 400 tot 500 gram in gewicht bijkomen, tot je gemiddeld zo’n 13 kilo aangekomen bent bij een zwangerschap van 40 weken.

Als je nog op vakantie wilt gaan naar de zon, kijk dan uit voor je huid. In je lijf is door de zwangerschap veel oestrogeen aanwezig, dit kan ervoor zorgen dat je door veel zon een zwangerschapsmasker krijgt. Dit zijn donkere vlekken op je huid en in je gezicht, die vaak ook na je zwangerschap zichtbaar blijven. Bescherm je huid daarvoor en blijf daarom liever uit de felle zon.
Als je met het vliegtuig weg zou willen, informeer dan bij de betreffende vliegmaatschappij tot wanneer je in je zwangerschap mag vliegen. Bij de meeste maatschappijen is dit tot 34/36 weken en heb je een medische verklaring (in het Engels) nodig.

Rond deze week is het tijd dat, als je werkt, gaat nadenken over je zwangerschapsverlof. Je hebt in Nederland recht op 16 weken betaald verlof: 4-6 weken voor je uitgerekende datum en 10-12 weken na de bevalling. Bespreek je wensen zo snel mogelijk met je werkgever, zodat jullie daar duidelijke afspraken over kunnen maken.

Je kindje is ongeveer 400 gram en 26 centimeter.
Vanaf deze week worden witte bloedcellen in het lichaam van je kindje aangemaakt. Deze zijn erg belangrijk, ze zijn nodig voor een goed immuunsysteem tegen ziektes en infecties.
Je kindje kan nu ook steeds beter horen. Hij kan inmiddels geluiden horen van bijvoorbeeld het verkeer en de televisie. Blijf lekker tegen hem praten en zingen, hij herkend je stem al echt. De placenta zorgt er inmiddels ook voor dat je kindje glucose (=suikers) binnen krijgt, die zijn darmpjes op kunnen nemen. Mede hierdoor kunnen de darmen zich verder ontwikkelen en groeien.
De smaakpapillen worden inmiddels op de tong ontwikkeld en in de hersenen is de ontwikkeling al zo ver, dat de tastzin aanwezig is.

Je buik zal nu echt gaan groeien, je ziet hem nu soms per dag veranderen. De verloskundige zal bij elk bezoek je buik gaan onderzoeken. Soms kan je wat last hebben van harde buiken, dan voel je je buik als een harde bal waarop veel spanning staat. Vaak is dit een teken dat je het erg druk hebt gehad, dit kan lichamelijk of geestelijk zijn. Probeer dan meer te ontspannen en neem op tijd wat meer rust! Als je twijfelt of je hebt pijn aan je buik, neem dan altijd even contact op met je verloskundige.

Rond deze week is het hormoon cortisol op zijn hoogst. Cortisol wordt ook wel het stress hormoon genoemd. Doordat deze op dit moment hoger is dan normaal, kan je meer stress ervaren, wat weer stemmingswisselingen met zich mee kan brengen. Het is een bekend en normale kwaal, al is het voor je partner soms moeilijk te begrijpen waarom je het ene moment lacht en het andere moment ineens verdrietig of boos bent. Leg hem uit wat je voelt, vertel dat het erbij kan horen en hoe hij je kan ondersteunen. Het is tijdelijk, als het goed is voel je je binnenkort alweer wat stabieler!
In het eerste trimester van je zwangerschap kon je bandenpijn ervaren, een zeurende of stekende pijn onderin je buik net boven je liezen. Dit kan weer op gaan spelen. Je buik groeit nu flink en gaat wat hangen, waardoor er meer druk op de banden waaraan je baarmoeder hangt, komt te staan. Je kan overwegen om een buikband te gaan dragen. Je hebt ze in veel kleuren en maten, dus behalve dat het je buik wat ondersteunt, staat het vaak ook nog eens leuk!

Probeer genoeg te ontspannen, overdag even een moment van rust nemen en ’s avonds op tijd naar bed. Dit kan kwaaltjes later in de zwangerschap voorkomen, zoals hoge bloeddruk. Ga lekker met de benen omhoog zitten als het kan. Sommige mensen zijn gevoelig voor spataderen, dit kan je hiermee soms voorkomen. Ook kan je wat vocht vasthouden, dit wordt dan ook makkelijker afgevoerd zodat je minder last van dikke benen en voeten hebt.

Je kindje weegt nu ongeveer 440 gram en is 28 centimeter.
Hij gaat zichzelf steeds meer aanraken; hij voelt zijn gezicht, beentjes en buikje. Ook speelt hij vaak met zijn navelstreng. Dit kan geen kwaad, hij heeft nog niet genoeg kracht om deze kapot te maken of te beschadigen.
De oogjes zijn nog gesloten, maar de iris is al gevormd. Er zit alleen nog geen kleur in het oog. Het gezichtje is al meer in vorm, de wenkbrauwen, oogleden en lippen zijn herkenbaar. Onderhuids is hij een vetlaagje aan het opbouwen, hierdoor verdwijnen alle rimpels in zijn huidje en ziet hij eruit als een baby’tje wat pasgeboren is.

Alles wat jij eet, kan je kindje in lichte mate proeven aan het vruchtwater. Op dit moment proeft hij al de pittige en scherpe smaken.
Jijzelf gaat nu steeds meer in gewicht toenemen. Dit is heel normaal, vaak na de bevalling gaat het er vanzelf grotendeels weer af. Ga zeker niet op dieet, dit is schadelijk voor je kindje. Je kan, om overbodige gewichtstoename te beperken, kiezen voor gezonde tussendoortjes als fruit en rauwkost, of neem een cracker. Blijf ook voldoende bewegen, als je niet kan of wilt sporten, wandel dan bijvoorbeeld elke dag een half uur.

Tijdens deze fase van de zwangerschap kun je heel onrustig slapen en last hebben van de meest angstige dromen: Je kindje vergeten mee te nemen, je kan niet goed voor hem zorgen….Veel aanstaande moeders zullen deze dromen herkennen! Door het dromen verwerk je je angsten en ben je straks zeker klaar voor de komst en de zorg voor je kindje!

Je buik heeft een magnetische aantrekkingskracht op sommige mensen, ze willen zomaar (ongevraagd) aan je buik zitten. Als je dit niet fijn vind, zeg dit gerust. Het is jouw lijf en buik! Als je het moeilijk vind om het te zeggen, leg dan jouw handen op je buik, dit geeft een natuurlijk teken van afstand houden aan mensen.

Als jij en je partner niet getrouwd zijn, maar je partner wil wel officieel de ouder van je kind zijn, moeten jullie voor erkenning van jullie kindje naar de gemeente. Daar moeten jullie een akte van erkenning tekenen, waarmee de partner officieel erkend wordt als ouder van jullie kind en daarmee ook juridisch de ouder. Dit betekend dat je partner verplicht is het kind te onderhouden en dat het kind in geval van overlijden van je partner recht heeft op de erfenis. Als je partner het kind erkend heeft, mag hij de aangifte van de geboorte ook doen.

Je kindje weegt nu ongeveer 500 gram en is 30 centimeter. Hij groeit goed, zijn hoofdje groeit minder snel dan zijn lijfje, waardoor hij steeds meer in de goede verhoudingen komt.

Hij kan flink de hik krijgen, dit komt omdat hij dan veel vruchtwater heeft ingenomen. Jij kan dit voelen als kleine “schokjes” of “plopjes”. Als je kindje in je zwangerschap vaak de hik heeft gehad, heb je grote kans dat hij dit na de geboorte ook nog vaak heeft. Dit wordt vanzelf minder.
Je kindje luistert ook mee met jouw muziek wat je in het dagelijks leven luistert. Hij gaat hieraan wennen en raakt er vertrouwd mee. Na de geboorte kun je proberen om hem, als hij onrustig is, deze muziek weer te laten horen. Vaak herkennen ze dit dan en dat werkt dan weer rustgevend.

Je borsten zijn zich al volop aan het voorbereiden op de komst van je kleintje. Er kan tijdens de zwangerschap al wat vocht uit je borsten lekken. Dit is normaal. Merk je dat je hier last van hebt, dan kun je zoogkompressen in je beha gaan dragen. Deze zijn te koop bij de drogisterijen en vangen het vocht op wat je lekt. Gebruik wel meerdere keren per dag een nieuw zoogkompres in verband met de hygiëne, de vochtige warme kompressen kunnen een bron van bacteriën zijn.

Auto rijden zal nu vast nog wel gaan, dit mag natuurlijk ook gewoon. Zodra je merkt dat je buik in de weg gaat zitten met autorijden en je past je gordel niet meer, wordt het tijd om niet meer in de auto te stappen. Lange afstanden kunnen vermoeiender zijn dan voorheen. Neem voldoende rust, stop regelmatig om je benen even te strekken en laat je partner rijden. Lukt dit niet, probeer dan met het openbaar vervoer te gaan.

Je kan merken dat je wat vocht vast blijft houden, je voeten worden wat dikker, vooral aan het eind van de dag of als het warm is. Je schoenen zullen niet meer zo lekker zitten. Genoeg bewegen, zoals wandelen, bevorderd het afvoeren van vocht uit je voeten en benen. Leg ook ’s avonds je voeten lekker omhoog, zo wordt het vocht ook eerder opgenomen door het lichaam en afgevoerd.

Je kindje is nu ongeveer 550 gram en 32 centimeter.
Vanaf deze week noemen de medici je kindje levensvatbaar. Je wilt natuurlijk niet dat je kindje in de 24e week van je zwangerschap geboren wordt, maar mocht dit wel gebeuren, zullen de artsen er alles aan doen om je kindje in leven te houden.

Vanaf deze week opent je kindje af en toe zijn oogjes, wat hij steeds vaker gaat doen. Ook speelt hij vrolijk met zijn navelstreng, al doet hij dit niet de hele dag. Het grootste deel van de dag slaapt hij, wel 18 uur….Je zal hem nu steeds meer voelen bewegen, de plaats voor hem in je baarmoeder wordt nu met de week krapper.

Nog even over de vroeggeboorte. Je hoopt natuurlijk dat je kindje nog een maand of 3 heerlijk in je buik blijft groeien en aansterken, maar we willen je wel vertellen wat de symptomen zijn van een mogelijke vroeggeboorte.
• “krampen” in je buik die elke 5-10 minuten terug komen
• een doffe pijn in je onderrug
• je verliest vocht (vruchtwater)
• je voelt je grieperig en koortsachtig
• en/of je voelt je kindje minder dan normaal
Dit hoeft niet te betekenen dat je aan het bevallen bent, maar als je meerdere van deze symptomen hebt of je vertrouwt het niet bel dan je verloskundige.

Jouw baarmoeder heeft nu het formaat van een voetbal, die al flink in de weg kan zitten. Kan je je veters van je schoenen nog makkelijk vastmaken? En iets van de grond pakken wat gevallen is?
Je navel is een herinnering aan je navelstreng, het is een litteken ervan. Nu je buik zo groeit, kan je navel, als je een diepe navel had, ineens naar buiten komen als een bolletje. Zolang je geen pijn of irritatie aan je navel hebt, is dit niet erg. Als je er wel last van krijgt, geef het dan aan bij je verloskundige. Zij controleert dan of je geen navelbreuk hebt.

Vanaf deze week ga je ook elke 3 weken op controle bij je verloskundige. De verloskundige controleert dan steeds de ligging van je kindje, maar ook je bloeddruk. Hoe verder in je zwangerschap, hoe meer kans je hebt dat je bloeddruk op kan lopen. Een van de oorzaken kan zijn dat je niet genoeg rust neemt. Dit is niet goed voor je kindje, vandaar dat dit goed in de gaten gehouden wordt!

Je kindje is nu ongeveer 650 gram en 33 centimeter.
Hij heeft nu steeds minder ruimte om te draaien, dus je zal zijn bewegingen steeds meer gaan voelen. Als je kindje wakker is, beweegt hij zo’n 50 tot 100 keer per uur! Het indalen duurt nog wel een paar weekjes, dus als je kindje nog niet zijn goede geboorte positie ingenomen heeft, is dat niet erg! Inmiddels kan je kindje ook een vuistje maken, dit zou je op een echo kunnen zien.

In de longen komen de vertakkingen met daaraan longblaasjes vanaf deze week tot ontwikkeling. Voordat ze kunnen functioneren moeten ze nog wel rijpen en zich vormen. Er komt een soort smeermiddel tussen, dat noemen ze surfacant. Dit zorgt ervoor dat de longblaasjes open gaan en niet op elkaar plakken als je kindje uitademt. Ook de neusgaatjes gaan open staan. De zenuwen rond de mond en lippen ontwikkelen zich en worden steeds gevoeliger. Dit heeft je kindje nodig, zo kan hij na de geboorte beter je tepel vinden en drinken.

Jij kan merken dat je vaker last hebt van harde buiken. Je voelt dan dat je spieren van je baarmoeder wat samen trekken, ze oefenen dan vast voor de bevalling en noemen ze “voorweeën”. Dit voel je dan tijdelijk, maar komt niet regelmatig om de aantal minuten terug! Het kan ook zijn dat het een teken van je lijf is, dat je wat rustiger aan moet doen.

Rond deze week is het verstandig en ook leuk om je in te schrijven voor een borstvoedingsavond. Op deze avond krijg je, samen met andere aanstaande ouders, voorlichting van een lactatiekundige over het geven van borstvoeding en waarom dit zo goed is voor je kindje. Ook krijg je alvast wat tips om je zo goed mogelijk voor te kunnen bereiden.

Je kindje is nu ongeveer 34 centimeter en 700 gram.
Deze week is je placenta maximaal volgroeid, maar je kindje blijft natuurlijk verder door groeien.

Zijn oogjes zijn nu volgroeid, maar hebben nog de blauwe kleur. Dit komt omdat er (nog) geen kleurstof in de ogen wordt aangemaakt. In het eerste jaar na de geboorte wordt deze kleurstof pas aangemaakt, waardoor de definitieve oogkleur zichtbaar wordt.

Doordat de zintuigen om dingen te voelen nu volledig zijn ontwikkeld, kan je kindje voelen dat jij je buik aanraakt. Dit gaat hij herkennen en dus vaak fijn vinden. Ook als je partner je buik aanraakt, zal hij dit gaan herkennen. Geef je partner op deze manier ook de kans om jullie kindje te leren kennen.

Jijzelf zult merken dat je buik steeds meer in de weg gaat zitten, je kan er vast niet meer omheen… Je baarmoeder drukt steeds meer op je blaas, waardoor je vaker naar het toilet zal moeten en je darmen worden opzij gedrukt, waardoor je last kan krijgen van diarree of verstopping. Ook kan je meer last van je rug krijgen door het alsmaar groeiende gewicht wat je mee moet nemen.
Ook zal het sporten lastiger worden door je alsmaar groeiende buik. Je zal sneller moe zijn, wat kortademiger, maar het is wel goed om te blijven bewegen. Kijk bijvoorbeeld eens naar zwangerschapszwemmen. Door het warme water is zwemmen heerlijk ontspannen, je bent even gewichtloos en je hebt meteen contact met andere zwangere vrouwen.

Je kindje is nu ongeveer 750 gram en 35 centimeter.
Deze week is weer een belangrijke week, de aanleg van het immuunsysteem wordt gestart. Via de navelstreng krijgt je kindje van jouw antilichamen binnen die het immuunsysteem gaan opbouwen. Het immuunsysteem beschermt je kindje tegen ziektes en infecties na de geboorte.

In borstvoeding zitten ook belangrijke stoffen voor het immuunsysteem die je kindje via jou binnen krijgt. Dat zorgt ervoor dat het immuunsysteem ook na de geboorte nog versterkt wordt. Vandaar dat borstvoeding genoemd wordt als belangrijkste voeding voor je pasgeboren kindje!

Om straks goed te kunnen drinken, zuigt je kindje steeds vaker op zijn duimpje. Hiermee traint hij al een beetje zijn zuigreflex. Ook kan hij steeds meer smaakjes “proeven”. Ze zeggen dat als jij veel zoetigheid eet, je kindje zoeter vruchtwater proeft!

Voor jezelf wordt het wel tijd dat je gaat nadenken over waar je straks wilt bevallen en wie je erbij wilt hebben. Je partner, je moeder, je vriendin?
Tot 37 weken zwangerschap moet je in het ziekenhuis bevallen onder leiding van de gynaecoloog of klinisch verloskundige.
Vanaf 37 weken zwangerschap mag je thuis bevallen. Je verloskundige begeleidt dan je bevalling samen met de kraamverzorgende van de organisatie die jij hebt gekozen.
Vanaf 37 weken kan je er ook voor kiezen om poliklinisch of in een geboortehotel te bevallen. In dat geval is je eigen verloskundige aanwezig, samen met een kraamverzorgende, die jouw bevalling daar begeleidt. Zij “huren” in dat geval een verloskamer om te bevallen en daarna mag je (als alles goed is verlopen) na een poliklinische bevalling na 2u weer naar huis. In een geboortehotel kan je vaak je kraamtijd ook nog doorbrengen, dit is per geboortehotel verschillend. Vraag daarom altijd goed naar de voorwaarden om in een geboortehotel te kunnen bevallen. Ook zijn er zowel bij poliklinisch bevallen als bevallen in het geboortehotel kosten voor eigen rekening. Hierover kun je informatie opvragen bij je zorgverzekering.

Als je een medische indicatie hebt, zoals bij een meerling zwangerschap, hoge bloeddruk of zwangerschapsdiabetes, sta je onder controle bij de gynaecoloog en moet je altijd in het ziekenhuis bevallen onder leiding van de gynaecoloog. Vaak blijf je dan ook nog wat langer in het ziekenhuis voor nacontrole.

Geef je wensen (indien mogelijk) en eventuele angsten tijdig door aan je verloskundige of gynaecoloog, vaak kan je een bevallingsplan invullen waarin je je wensen rondom de bevalling kan opschrijven. Dit kunnen ze ten tijde van de geboorte erbij houden en er zo goed mogelijk rekening mee houden!

Het derde trimester (28 – 40 weken)

Je kindje is nu ongeveer 950 gram en 36 centimeter.
Je bent in het 3e en laatste trimester van je zwangerschap aangekomen. Vaak lichamelijk de zwaarste, omdat in dit trimester je buik verder groeit en in gewicht toeneemt en je de bevalling gaat ervaren.

Je kindje krijgt nu echte botten in plaats van kraakbeen. Zijn schedeltje is nog wel erg zacht, dit is om zo soepel mogelijk door het geboortekanaal te gaan tijdens de geboorte. Na de geboorte wordt ook het schedeltje langzaamaan hard bot. Het hoofdje is inmiddels wel al in de juiste verhouding met zijn lichaampje. Als je je kindje eens goed wilt bekijken, kun je een 3d of 4d echo laten maken. Je kindje lijkt nu al echt op een pasgeboren baby en zijn gezichtje zal je na de geboorte echt herkennen van de echo!

Hoe langer je kindje in jouw buik zit, hoe beter het is. Jij hebt precies de juiste temperatuur, voeding en groei stoffen voor hem. Ook zal hij nog veel moeite hebben met zelfstandig ademen, dit kost hem nog teveel energie die hij zelf nog niet heeft. Je kindje gaat vanaf nu in lengte minder snel groeien, maar hij gaat wel verder met zijn vetlaagje ontwikkelen, zodat hij er straks na de geboorte lekker mollig uitziet.

Je slaapt waarschijnlijk al een poosje minder goed dan je gewend was. Waren het eerst de nare dromen die je uit je slaap hielden, nu kan je buik je flink in de weg zitten. Je kan vast al niet meer liggen zoals je graag deed, misschien dat er een voetje tegen je ribben duwt…Zeker als je wat kleiner bent kan je hier al snel flink last van hebben. Ook slaap je veel lichter dan normaal. Dit is iets wat door je lichaam geregeld wordt, zodat je straks als je kindje er is, hem ’s nachts hoort huilen als je slaapt.

Je bent waarschijnlijk al druk bezig met het inrichten van het babykamertje, eventueel spullen wassen en uitzoeken. Samen met je partner, vriendin en/of je (schoon)moeder is dit een leuk karwei om met elkaar toe te leven naar de komst van je kindje.

Als je na de geboorte zo snel mogelijk kaartjes wilt versturen, moet je ze rond deze week ook bestellen. Je krijgt dan een proefdruk zoals het kaartje zal worden, waarbij je na de geboorte alleen nog de naam, geboortedatum, tijd, plaats en eventueel lengte en gewicht hoeft in te vullen.

Je kindje weegt nu meer dan een kilo en is ongeveer 38 centimeter!
Het huidje van je kindje wordt, doordat hij steeds molliger wordt, steeds gladder. Het vetlaagje zorgt er ook voor dat zijn huidje meer roze wordt in de komende weken. Het hoofdje wordt gevuld met steeds groeiende hersentjes van je kindje, die al zelfstandig de ademhaling en lichaamstemperatuur kunnen regelen, al kunnen ze het nog niet goed op peil houden!

Inmiddels is het karakter van je kindje ook gevormd, wat je op een echo zou kunnen ontdekken door de gezichten die hij trekt en de bewegingen die hij maakt. Hij maakt bewegingen in een patroon, die je, als je erop gaat letten, zelf kan herkennen bij je kind.

Vanaf deze week gaat je kindje ook een glucose reserve (is suiker reserve) opbouwen in zijn lever en spieren. Dit doet hij om de dagen na de geboorte te kunnen overbruggen, waarin hij nog niet goed drinkt en er nog onvoldoende moedermelk geproduceerd is. De reserve van je kindje en de productie van moedermelk is zo op elkaar afgestemd, dat je kindje niks te kort komt!

Je kan zelf merken dat je soms denkt dat je gekneusde ribben hebt. Dit komt omdat je kindje nu veel minder ruimte heeft en al zoveel kracht heeft om jouw te schoppen, dat je er echt pijnlijke plekken aan over kan houden. Je buik groeit nu hard, waardoor je kan merken dat je wat huidirritatie kan krijgen. Jeuk is een veel gehoorde kwaal bij zwangere vrouwen. Je kan een goede verzorgende crème of bodylotion smeren. Bij erge jeuk kan je een lotion met menthol via de apotheek of drogist verkrijgen. Geef wel altijd door dat je zwanger bent, hier moet bij veel geneesmiddelen, crèmes en lotions rekening mee gehouden worden.

Doordat je kindje hard groeit, is het heel belangrijk op te letten wat je zelf eet en drinkt. Je lichaam heeft meer voeding en vocht nodig nu jij je kindje onderhoudt. Neem meerdere kleine porties eten per dag, sla de tussendoortjes niet over en drink voldoende vocht. Probeer niet te zout te eten, hierdoor ga je vocht vasthouden, wat weer dikke voeten en enkels kan veroorzaken. Mocht je toch veel vocht vasthouden in je benen en enkels, leg ze dan regelmatig omhoog op een krukje of bank. Eet verder voldoende calcium, ijzer en vitamine C.

Je kindje is nu ongeveer 1350 gram en 38 centimeter.
De meeste ontwikkelingen van je kindje zijn nu achter de rug, het belangrijkste is groeien en aansterken!

Je kindje gaat nu zijn donshaartjes verliezen, die hij via het vruchtwater zelf in gaat slikken. Dit is niet erg, ze komen dan vanzelf in zijn darmpjes, die daardoor de werking van de darmpjes in gang zet. Het hoofdhaar wordt nu sterker, maar na de geboorte kan hij dit nog verliezen. Veel kindjes wisselen na de geboorte nog van haarkleur in de loop van de eerste 2 jaar…

Sommige kindjes liggen met 30 weken al keurig met het hoofdje naar beneden, maar dit hoeft echt nog niet. Tot de 34e week mag je kindje nog op alle posities liggen. Daarna is het gewenst dat hij met zijn hoofdje naar beneden gaat liggen, zodat hij klaar ligt om in te dalen voor de geboorte.

Rond deze week wordt bij jou ook nogmaals bloed geprikt. Dit is om te kijken of je ijzergehalte in je bloed nog goed is (je Hb gehalte). Als in week 12 bij het bloed prikken gebleken is dat jij een negatieve resusfactor hebt, wordt er gekeken of je bepaalde antistoffen aanmaakt. Dit gebeurt als je kindje een positieve resusfactor heeft. Als dit zo is, kunnen die antistoffen je kindje via de navelstreng bereiken en hem ziek maken. Als deze antistoffen bij jou geconstateerd worden, krijg je een injectie, zodat je niet nog meer antistoffen gaat aanmaken. Ook na de bevalling krijg je dan nog een injectie hiervoor!

Je kindje is nu ongeveer 1600 gram en 39 centimeter.

Je kindje houdt zichzelf de hele dag bezig met gezichten trekken, hikken, ademen, zuigen op de vingers, draaien met het hoofd…De ruimte om te kunnen bewegen wordt steeds krapper, dus je zult wel minder bewegingen voelen. De bewegingen die hij maakt met zijn benen en armen zul je wel goed voelen, juist omdat de ruimte zo krap aan het worden is.

Je kan inmiddels last hebben van bekkenbodemklachten. Je bekkenbodem bestaat uit bindweefsel en spieren die onder in de buik zijn gespannen tussen het schaambeen en het heiligbeen. De bekkenbodemspieren zorgen er onder andere voor dat je urine, ontlasting en windjes kan ophouden. Doordat de bekkenbodemspieren tijdens je zwangerschap wat verslappen, kun je last krijgen van wat urineverlies als je plotseling moet lachen, hoesten of niezen.
Na de bevalling kun je je bekkenbodemspieren weer trainen, zodat de klachten in de meeste gevallen kort na de bevalling weer verdwijnen. Als je je onzeker hierover voelt, bespreek het dan met je verloskundige, zij kan je hierin verder adviseren.

Vanaf deze week bezoek je ook om de week de verloskundige voor een controle.

Je kindje is nu ongeveer 1900 gram en is 40 cm lang.

Je ziet dat je buik veel heen en weer beweegt. Grote kans dat je kindje dan de hik heeft. Dit komt omdat je kindje veel van het vruchtwater drinkt.
Je kindje is veel aan het oefenen met uitademen om de longen sterker te maken.

Hij is ook aan het oefenen met het open en dicht doen van de ogen en hij blijft volop bewegen. Dit is om de spieren te trainen. Vaak voel je overdag minder, omdat hij 95% van de dag slaapt. Dan wordt hij door jouw bewegingen heerlijk in slaap gewiebeld. ’s Avonds en ’s nachts kun jij “last” krijgen van je kindje zijn bewegingen, dan ben jij rustig en wordt hij wakker en gaat juist dan flink bewegen.

Je kindje is nu in het bezit van vijf zintuigen; gezichtsvermogen, gehoor, reukzin, smaakzin en tastzin. De teennagels zijn ook al volgroeid. Het hoofdhaar blijft wel groeien.

Je baarmoeder is al flink groot en kan tegen je ribben aandrukken. Je kan dan last krijgen van misselijkheid, benauwdheid en/of kortademigheid. Ook kun je snel buiten adem zijn. Een andere veel voorkomende kwaal in deze periode van je zwangerschap is dat je meer vocht kan gaan vasthouden. Je kunt dit meestal zien aan je voeten en enkels. Als je dit bij jezelf merkt, geef het dan even aan bij de controle bij de gynaecoloog of verloskundige. Meestal kan dit geen kwaad, maar in combinatie met een hoge bloeddruk kan het wel problemen geven.

Je kindje is nu ongeveer 2050 gram en 41 centimeter.
Je kindje is heel bewegelijk en maakt ongeveer zo’n vijfhonderd bewegingen per dag. Zijn pupilreflex gaat rond deze week werken, waardoor hij bij fel licht dit kan waarnemen, zijn pupil zal kleiner worden en waarschijnlijk zal hij zijn handjes voor zijn gezicht zal doen in je baarmoeder om het licht af te weren. Je kindje verliest steeds meer donshaartjes. Deze donshaartjes komen in het vruchtwater terecht. Dat hij deze inslikt is geen enkel probleem!

Het hoofd van je kindje groeit in één week ongeveer 9,5 mm. Dit komt omdat de hersenen een snelle groei gaan maken.

De hoeveelheid vruchtwater is op dit moment op zijn hoogst. Dit zal in de laatste twee weken nog wel wat afnemen.
Je kindje heeft niet veel bewegingsruimte meer. Dit zal je merken aan de bewegingen die je kindje maakt. Het zijn er minder dan voorheen, maar je voelt ze wel krachtiger doorkomen.

Je spieren en gewrichten worden soepel gemaakt voor de bevalling. Dit komt door het hormoon progesteron. Je bloedvaten worden hierdoor wel minder sterk en er kunnen spataderen ontstaan. Let er op dat je niet te lang achter elkaar gaat staan en leg je benen gerust omhoog als je zit.

Als je door medische indicatie in het ziekenhuis moet bevallen, is het verstandig ruim van te voren een “vluchtkoffertje” klaar te hebben staan. Hierin doe je de eerste benodigdheden voor jezelf en de baby (kleding, toiletartikelen) voor als je plotseling naar het ziekenhuis moeten vertrekken.

Je kindje is nu ongeveer 2250 gram en 42,5 centimeter.
De donshaartjes die je kindje warm hielden en beschermden zijn nu bijna allemaal verdwenen, als het goed is heeft je kindje nu genoeg vet (onderhuids) om zichzelf warm te houden in je baarmoeder. De haartjes die hij binnen heeft gekregen zorgen ervoor dat de darmen op gang gaan komen en ontwikkelen hiermee de eerste ontlasting: meconium.

In de laatste weken gaat je buik het meeste groeien. Als je buik erg dik en groot is, wil dit niet zeggen dat je een heel groot kind krijgt. Andersom geldt hetzelfde: als je buik klein is, is het niet zeker dat je een klein kindje krijgt. Dit heeft alles te maken met jouw eigen postuur, hoeveel vocht je vasthoudt en hoeveel buikspieren je hebt ontwikkeld. Je buik kan ook iets meer naar beneden gaan hangen. Dit kan komen omdat je kindje aan het indalen is. Je kunt dan last krijgen van harde buiken en een trekkend gevoel onder in je buik. Dit zijn indalingsweeën. Als de weeën in een regelmatig tempo komen en langere tijd aanhouden, moet je altijd even je verloskundige bellen.

Je kunt ook last van kramp in je kuiten krijgen. Dit gebeurd meestal ’s nachts. Het kan dan helpen om op een koude vloer te gaan staan, ook kun je je tenen naar je toe trekken. Als je buik in de weg zit en je kan dit zelf niet, vraag dan zeker je partner om hulp!

Je kindje is nu ongeveer 2500 gram en 43,5 centimeter.
De longen van je kindje zijn nu meestal ook al volledig gerijpt. Je kindje is zo groot dat je hele baarmoeder in beslag wordt genomen. Op de armen en benen van je kindje komt ook al meer vet.

Rond deze week zal de verloskundige de ligging van je kindje controleren. Hij is als het goed is al ingedaald. Als dit nog niet het geval is, wordt er gekeken of de verloskundige de ligging van het kindje kan veranderen. Als dit niet lukt, kijken ze het nog een week of twee aan. Als de kleine dan nog niet ingedaald is, zul je in het ziekenhuis moeten bevallen.

Het kan ook gebeuren dat je wat meer last van harde buiken krijgt. Dit zijn oefenweeën en ontstaan door het samentrekken van je baarmoeder. Door deze oefenweeën wordt de baarmoedermond dunner en soepeler en kan deze bij de bevalling wat makkelijker opengaan. Het kan ook betekenen dat je te veel doet en het rustiger aan moet gaan doen. Harde buiken kunnen ook een teken zijn dat je een vaginale infectie of een blaasontsteking hebt. Als je een langere periode last blijft houden van harde buiken, bel dan even je verloskundige.

Krijg je al last van “nesteldrang”? Dit hebben veel hoogzwangere vrouwen. Het is het gevoel dat je je huis helemaal netjes en opgeruimd wilt hebben, het kan niet schoon genoeg zijn. Kijk wel uit dat je niet teveel doet, je bent tenslotte hoogzwanger en dus sneller vermoeid en buiten adem. Vraag of familie of vrienden je een keer willen helpen als je graag wilt opruimen of poetsen.

Je kindje is nu ongeveer 2950 gram en 45 centimeter. Vanaf deze week is je kindje gereed om geboren te worden, al mag dit pas bij 37 weken thuis.
Het kan zijn dat je nu een lichaamsdeel van je kindje bijna vast kunt pakken en dit aan de buitenkant van je buik ziet, bijvoorbeeld een voetje.

Je kindje kan nu iets rustiger worden in de baarmoeder. Als alles volgens het boekje gaat, is je kindje uiterlijk deze week ingedaald, met het hoofdje keurig naar beneden. Mocht je kindje nu nog in een stuitligging liggen, dan draait hij ook niet meer vanzelf. Je verloskundige gaat in dat geval met je bespreken wat de mogelijkheden om te bevallen zijn.

Je kindje ligt in 2 vliezen, het amnion (het binnenste vlies) en het chorion (het buitenste vlies). Deze vliezen heten samen membranen of vruchtvliezen en zullen vlak voor of tijdens de bevalling breken. Hierdoor loopt (een groot deel van het) vruchtwater weg. Doordat je van te voren normaal gesproken niet weet wanneer dit gebeurd, is het verstandig om alvast maatregelen te nemen. Zorg dat je matras beschermd is met een waterdichte onderlegger of bijvoorbeeld een zeiltje.

Zelf ben je nu, als je een werkende vrouw bent, met verlof! De tijd om nog even heerlijk te genieten voordat je bevalling zich aandient. Soms is dat genieten wel wat lastig, de laatste loodjes wegen nu eenmaal vaak het zwaarst. Je kan last krijgen van brandend maagzuur, omdat je kindje zo hoog zit dat je maag in de verdrukking komt. Ook zal je veel vaker moeten plassen, omdat je blaas in de verdrukking zit. Het opstaan en lopen is door de grootte van je buik niet meer zo eenvoudig als eerst.
Zorg wel dat je, ondanks misschien aanwezige kwaaltjes, probeert om de laatste weken voldoende rust te nemen en nog even bewust te genieten van je zwangerschap. Voordat je het weet sta je met je kleine spruit in je armen!

Je kindje is nu ongeveer 3100 gram en 46,5 centimeter. Je bent nu officieel 37 weken zwanger en mag dus thuis bevallen, je kindje is zover volgroeid dat als de bevalling nu begint, ze deze niet gaan proberen tegen te houden en je veilig kan bevallen!

De meeste kindjes worden tussen de 37 en 42 weken geboren, een ruime marge dus. Het is belangrijk dat je dit weet, zodat je de nodige voorbereidingen kunt treffen:

– heb je de telefoonnummers van de verloskundige en het kraambureau in jouw en je partners mobiel gezet?

– staat je ziekenhuis koffertje klaar met alle spullen voor jezelf en je kindje? Vergeet ook de papieren en het zorgverzekeringspasje niet!

– staat het bed al omhoog op klossen? Dit moet voor zowel een thuisbevalling als ook voor de verzorging van jezelf in de kraamtijd.

– zijn alle spullen voor een thuisbevalling in huis, zoals een kraampakket?

– is er oppas voor eventuele andere aanwezige kinderen geregeld die gebeld kan worden als de bevalling begint?

– zorg dat je mobiel en die van je partner altijd opgeladen is, de auto genoeg brandstof bevat en je partner altijd bereikbaar is deze periode!

Je kindje is nu ongeveer 3200 gram en 48 centimeter.
De huidsmeer op het lichaam van je kindje is bijna verdwenen. Het vetlaagje wat dikker en dikker wordt houdt niet alleen je kindje warm, het zorgt ook voor voldoende reserves om de eerste dagen na de geboorte tot de borstvoeding helemaal goed op gang is te overbruggen. Het is normaal dat kindjes de eerste dagen niet volledig borstvoeding (willen) drinken, ze moeten wennen aan leven “op het droge” en aan het krijgen van borstvoeding. Ook kost het een paar dagen om de borstvoeding volledig op gang te brengen. Het is dus logisch en helemaal normaal dat ze, ondanks het onderhuidse vetlaagje, altijd wat afvallen na de geboorte. Dit is meestal in de eerste 3 dagen, daarna stabiliseert het zich en gaan ze weer groeien. Binnen 2 weken zitten de kindjes vaak weer op of boven hun geboortegewicht!

Door de navelstreng lopen drie bloedvaten waardoor zuurstofrijk bloed je kindje bereikt en afvalstoffen worden afgevoerd. Na de geboorte zorgt de navelstreng ervoor dat je kindje nog even zuurstof krijgt. Dit is de reden dat de navelstreng niet gelijk wordt doorgeknipt. Je kindje krijgt de tijd om eerst zelf te gaan ademen. Als je kindje voor het eerst ademhaalt wordt er bloed rond gepompt, de longen ontplooien zich en nemen zuurstof op. De bloedcirculatie via de navelstreng en placenta houdt op (de navelstreng klopt dan niet meer) en de navelstreng van je kindje kan worden doorgeknipt.

Zelf kan je een slijmprop verliezen. Deze doorzichtige prop slijm sluit je baarmoeder af tegen infecties en ziektes van buitenaf. Dit is een voorbereiding van de geboorte, al zegt het niets over het tijdstip waarop de bevalling zal beginnen of plaatsvinden. Je kan de prop in zijn geheel verliezen, of in kleinere deeltjes. In dat geval zie je vaak slijm met sliertjes bloed. Het is normaal en kan geen kwaad, maar meldt het wel bij controle aan je verloskundige als je dit merkt.

Je kindje is nu ongeveer 3300 gram en 49 centimeter.
Er stroomt per minuut ongeveer tien liter bloed langs je placenta. Dit is nodig om je kindje van voedingstoffen te voorzien. Wat je kindje nu nog aankomt in gewicht is een reserve voor na de geboorte.

De zwangerschapshormonen die je lichaam aan maakt hebben ook invloed op je kindje. Je kindje kan na de geboorte soms wat opgezwollen borsten hebben. Ook de geslachtsdelen van je kindje kunnen iets opgezwollen zijn bij de geboorte, bij meisjes de schaamlippen en bij jongens de balzak.

Bij de geboorte heeft je kindje ruim driehonderd botten. Zelf heb je maar 206 botten. Sommige botten groeien samen naarmate je kindje groter wordt aan elkaar tot één bot, dit gebeurt tot je kindje volwassen is.

Als je vliezen deze week breken kun je er witte vlokjes inzien. Dit komt door huidsmeer en de lanugo haartjes die je kindje verloren heeft.

Waarschijnlijk maak je geen langere uitstapjes meer, je bevalling kan nu echt elk moment beginnen. Ook ben je vast steeds nieuwsgieriger naar je kindje. Je slaapt al langer slecht, denkt waarschijnlijk veel na over hoe het straks zal zijn en of je alles goed voorbereidt hebt en klaar hebt staan. Vergeet je het fototoestel met volle accu/batterij en geheugenkaartjes niet?!

Je kindje is nu ongeveer 3400 gram en 50 centimeter. De kans dat je op de uitgerekende datum bevalt is slechts 5%.

Je bevalling begint meestal met weeën, al komt het voor dat bij sommige vrouwen eerst de vliezen breken en daarna de weeën pas op gang komen. Zodra je weeën hebt of je vliezen breken, moet je altijd even contact opnemen met je verloskundige, zij bepaalt wanneer zij het nodig acht om bij je langs te komen. Zij geeft ook aan wanneer je het kraamcentrum moet bellen bij een thuisbevalling voor assistentie van een kraamverzorgende.

Je mag gaan persen als je 10 cm ontsluiting hebt, bij een eerste kindje krijg je meestal 1 cm ontsluiting in één uur. Het helpt wel als je je kan ontspannen, dat kan de ontsluiting wat versnellen.

Je kindje heeft ruim zeventig nieuwe reflexen die gaan helpen om te overleven buiten de baarmoeder. Hij kan tijdens de eerste uren van de bevalling nog lekker slapen. Als de weeën echt doorzetten en elkaar steeds sneller opvolgen krijgt je kindje steeds minder bewegingsvrijheid en wordt je kindje wakker. Je kindje vindt de persweeën het minst prettig, het hoofdje wordt naar beneden geduwd, daarna weer naar achteren en je kindje maakt ook nog een draai. Als je kindje geboren is, moet hij ook nog eens wennen aan allerlei nieuwe prikkels, zoals harde geluiden en fel licht.

Tijdens de bevalling komt de placenta los van de baarmoederwand, nadat je kindje geboren wordt moet de placenta nog worden geboren. Soms moet je hierbij nog even persen. De placenta moet binnen een uur na de geboorte van je kindje geboren worden. Als de placenta geboren is, kijkt de verloskundige deze helemaal na om te zien hoe je kindje het in zijn “huisje” gehad heeft. Als je het leuk vind, laat de verloskundige dit meestal goed zien.

Als de situatie het toelaat, laten de verloskundige en kraamverzorgende je na de bevalling en een eerste controle even kort samen, om met elkaar kennis te maken. Binnen een uur na de geboorte proberen we de kleine aan de borst te leggen als je borstvoeding gaat geven, pasgeboren kindjes zijn dan vaak het meest alert en doen dan al goede pogingen om wat te drinken. Daarna volgt de uitgebreide controle van je kindje door de verloskundige, waarna we hem of haar lekker aankleden en warm neerleggen. Jijzelf kan dan, als je je goed voelt, douchen terwijl de kraamverzorgende je bed verschoond en je kamer weer in orde maakt. Mocht je je nog niet zo fit voelen, wordt je natuurlijk op bed verzorgd!